چاپ مرکزی

 كتابي است به زبان ارمني كه 180 سال پس از اختراع کارت ویزیت چاپ گوتنبرگ، در 1051 هـ .ق./1641 م. در جلفاي اصفهان و به كوشش كشيشان ارمني چاپ شد (رائين، اسماعيل، 1347، ص 23). اين كتاب شرح احوال مقدسان و عده‌اي از روحانيان مسيحي بود كه «در 705 صفحه و با ابعاد 5/25 × 18 و به صورت دو ستوني چاپ شده است ... و ساختن همة وسايل چاپ كتاب مذكور، حتي كاغذ آن ... پس از سه سال كار خستگي‌ناپذير» (رائين، اسماعيل ، 1347، ص 24) به دست همان كشيشان انجام گرفته است. چاپ کارت ویزیت چند سال بعد يكي از كشيشان جلفاي اصفهان به اروپا رفت و شش سال در آنجا ماند و با شيوه‌هاي چاپ آشنا شد. سپس به ايران بازگشت و با خود يك ماشين چاپ و مقداري حروف سربي به همراه آورد. بنا به تحقيقات كار و ميناسيان دربارة تاريخ چاپ در جلفاي اصفهان، كه اسماعيل رائين چاپ تراکت در كتاب خود بدان اشاره كرده است، فعاليت چاپي در جلفاي اصفهان به دلايلي مدتي متوقف ماند تا سرانجام در 1098 هـ .ق./1687 م. چاپخانة كليساي ارامنه به راه افتاد و چند كتاب در آن به چاپ رسيد (رائين، اسماعيل، 1347، ص 26-27).